http://paperekoa.berria.info/iritzia/2012-06-09/006/002/municheko_paktua_1962_eta_gernikako_akordioa_2010.htm

2012-06-09

Municheko Paktua (1962) sinatu zutenek bazekiten Espainiak Europan sartu beharra zuela frankismoa desagertzerakoan. Horretarako diktadura gainditu behar zen, Francoren ondorengo «trantsizio demokratiko» bat bermatu behar zen. Hori izan zen, hain zuzen ere, Municheko Paktuak prestatu zuena: Espainiako diktadura sistema demokratiko bihurtu zedin egin beharreko trantsizioa. Bitartean, horrelako paktuarekin, ezker oposizioak merituak irabazten zituen egiazko boterearen aurrean.

Epe laburrez bada ere — 1936ko urritik 1937ko abuztua—, izan genuen gure gobernu propioa.

Zoritxarrez, Francoren garaia amaitu zenean, guk ahalbidetu genuen Espainiaren label demokratikoa. Gu sartu ginen bere sistema unitarioan, bere orbitako satelite baten moduan. Subjektu politiko bat izaten jarraitu ordez, Espainiaren barnean desegin ginen. Municheko paktua sinatzeak hori suposatu zuen, automatikoki. Desadostasun ahotsak entzun ziren Munichen bertan baina buruzagiek ez zieten jaramonik egin.

Akordio horrek erabat husten zituen atzerrian zegoen euskal gobernuaren identitate ezaugarriak. Garai hartan berehalako autonomia deitu zena exijitzea, gutxieneko baldintza bat zen Euskal Herria subjektu politiko bat izan zedin Espainiaren aurrean. Ondorengo edozein negoziazio batean bi aldeetako bat ez bada subjektu politikoa, ez dago negoziaziorik, ez dago erlazio politikorik; beste erlazio mota bat sor daiteke: morala edo etikoa, baina ez politikoa.

50 urte igaro dira eta ez da ikusten independentzia lortzeko estrategia berririk: betiko akatsak behin eta berriro; eskarmentuak ez du gurean inolako baliorik.

Gernikako Akordioak indarkeriarik gabeko egoera eta normalizazio politikorako baldintza batzuk jartzen ditu: ETA desagertzea, eskubide zibil eta politiko guztien aitortza, inoren aurkako mehatxu, presio, jazarpen, atxiloketa eta tortura mota guztiak desagertzea, edozein dela ere pertsona horien jarduera edota ideologia politikoa, eta presoen aurkako espetxe-politika etetea.

Ondoren, ezinbestekotzat jotzen du elkarrizketarako eta negoziazio politikorako guneak zabaltzea gatazkaren zioak eta ondorioak osotasunean aztertzeko. Gai politikoak konpontzeko, soilik bitarteko demokratikoak eta baketsuak erabiltzea proposatzen du, indarkeriarik ez erabiltzea eta akordioak errespetatzea. (…)

Akordio horretan protagonismo esklusiboa izango duten Euskal Herriko kultura politiko guztien artean bi alde nabarmendu daitezke: Euskal Herri independente bat aldarrikatzen dutenak eta besteak. Besteak esaten dudanean, Espainiar eta frantziar estatuek bere soberania zapaltzailearekin jarraitzearen alde daudenez ari naiz.

Bi alde horietatik, batek dauka indarra, biolentzia, eta biolentzia erabiltzearen mehatxua egiteko gaitasuna, hau da, politikaren muina; guk, aldiz, ez. Guk zilegitasun osoa dugu independentzia aldarrikatzeko. Besteari, ordea, ezin zaio inongo zilegitasunik aitortu, defendatu eta mantendu nahi duen egoera, gaurkoa alegia, armen bidez egindako konkista baten ondorioa delako eta Euskal Herriaren borondatearen aurka doalako. Biolentzia alde bakarrean dagoenean, ez dago akordiorik, inposizioa baizik.

Edukiei buruz, inork onartu behar al digu nazio bat garenik, edo independentzia —beste egoera batzuen artean— erabakitzeko eskubidea dugunik? Independentzia indarrez kendu ziguten eta, uko egin ez diogunez, ezarri egin behar dugu. Nola ezarri da gakoa. Ez noski kendu zigutenei egindako baimen eskaera baten bidez.

Espainiaren orbitatik kanpo mugituko den erakunde indartsu bat sortu behar da. Erakunde horrek bere indarra erakusten duenean negoziatu ahal izango dira, gobernu indartsuen artean, estatu indartsuen artean, independentziarako baldintzak.

Bitartean, hobe dugu erresistentzia eraginkor bat antolatu, galtzaile ziurrak izango garen negoziazio mahai batean, arerioak beto eskubidearen bidez erabakitako edukiak eta baldintzak onartzera behartuak izatea baino.

Gernikako Akordioak, estatua edo subjektu politiko bat izatea badu helburu, bide okerra planteatu du: ordena ez da negoziazio mahai bat osatu eta hortik indartua atera nahi izatea, estatu baten jabe atera nahi izatea. Alderantzizkoa behar du planteamenduak: erakunde propio indartsu bat eratu, indarra duzula erakutsi eta ondoren, negoziazio mahaian eseri. Soilik subjektu politiko bat bazara negoziatuko dute zurekin; horrela ez bada, ez dute negoziatuko, inposatu egingo dizute.

Gernikako Akordioak ez du autodeterminazioa, independentzia, planteatzen. Geroratu egiten du. Helburua, «marko demokratikoa» —utopia bat— eraikitzea da. Euskal Herria ukatzen duen estatutu-zikloa gainditzean datzan marko horrek, Euskal Estatua eratze-bidea egiteko bermeak eskaini behar omen ditu.

Helburua da, akordioak horrela dio, autodeterminazioa eta lurraldetasuna konponduko dituen eta proiektu politiko guztiak —independentzia zaleena barne— gauzatzea ahalbidetu behar duen «marko demokratikoa» eratzea. Hor lortutako akordioa, Espainiako estatuak errespetatu egin behar du.

Kontua da Espainia ezin dela guretzat inoiz izan «marko demokratiko» bat eta Gernikako Akordioak ez du horrelakorik lortuko prozesu politiko eta negoziazio mahaien bitartez. Demokraziak ez ditu sortzen giza eskubideak; giza eskubideek sortzen dute demokrazia. Demokrazia herriaren botere politikoa da, eta ez dago herriaren botererik oinarrizko giza eskubiderik gabe.

Espainia, noizbait «marko demokratiko» bat izango bada, Euskal Herriaren independentzia aurretik onartu beharko du, eta hori ez du inoiz bere borondatez, behartu gabe, egingo. Beste irtenbiderik ez duenean, gure indarrak eta beste baldintza batzuk behartzen dutenean soilik lortuko dugu gure independentzia. Ez, ordea, berak antolatutako hauteskundeetan parte hartuz, besterik gabe bere sistema legitimatuz, eta aldi berean negoziazio mahaiak antolatuz, non denok aurreikusi genezakeen irabazlea edo galtzailea: «abertzale beti galtzaile». Ez da izango abisatu ez delako.

http://paperekoa.berria.info/iritzia/2012-08-14/005/001/independentziarik_gabe_ez_dago_demokraziarik.htm

2012-08-14

Garaipen handi bat lortu genuen 778. urteko abuztuaren 15ean, gure independentziaren hasiera izan zen garaipena, herri bat antolatzen hasteko unea, gure estatua eratzeko oinarria. Ospa dezagun ba garaipen hura, azken urteotan bezalaxe, abuztuaren 15ean, Pasai Donibanen egingo den ekitaldira joanez.

Zoritxarrez, 1200. urtetik hona, gure herriaren ukazio biolentoa besterik ez dugu izan. Abuztuaren hamabost honek harro sentiarazteko balio behar digu, herri bezala bizirik jarraitzen dugulako. Baina, aldi berean, independentzia lortzeko hausnarketa baten aldarria egiteko ere erabili nahi dugu.

Munduan badira, gurea kasu, estatuen menpe bizitzera behartuak diren zenbait herri, estatu horiek inposatutako «herri bakarraren» zati bat izatera kondenatuak. Baina zapaldutako herri hauek, desagertzen ez diren artean, erantzun argi bat dute ahoan: beste herri bat direla; alegia, ez dutela onartzen berea ez den beste naziotasun bat indarrez inposatzerik.

Erantzun honek esanahi bakarra dauka: independentziaren nahia eta eskubidea; inork zapaldu ezin dezakeen eskubidea, berezkoa eta eztabaidaezina. Gure izaera, ohiturak, antolakuntza, kultura, hezkuntza, hizkuntza… hitz bakar batez gure identitatea desberdina izateak eta askatasun nazionala lapurtu zigutela jakiteak indartu egiten du askatasun borondate hori; baina benetako indarra gaur libre nahi izatea da.

Hausnarketa aipatu dut eta, lehen atal batean, gaur arteko emaitzak eta gaurko egoera ikusirik, zer eta nola egin dugun aztertu beharra daukagu. Independentziatik oso urrun gaude, bide okerretik ibili izanaren seinale nabarmena.

1998an hobetzeko grinari buruz idatzitako liburu baten azpitituluak honela dio: «Berdin segitzen badugu, lehengoa baino ez dugu lortuko». Ez ditzagun, ba, errepikatu orain arteko hutsegite berberak.

Pako Aristik, Etsai jauna, buenos días! artikuluan (BERRIA, 2012-01-15), honela itzuli zituen Slavoj ÎiÏek filosofoaren hitzak: «Zergatik gobernuak izuaren mende jartzen dira abstentzio masiboaren aurrean? Onartu beharra daukatelako bere boterea erabiltzea posible dela, soilik biztanleek onartzen badiete. Botere hori onartzen da baita hautestontzietan bere erretxazoa jarrita ere. Baina abstentzioa ukamen intrapolitikoa baino harago doa: erabakitze-markoa bera ukatzen duelako».

Hauteskundeak datoz eta, indar handiko zurrunbilo baten aurka joanda ere, gogoeta bat proposatu behar genuke: erabilgarriak izan al dira eta izan al daitezke noizbait, gure helburua lortzeko, gure estatu propioa berreskuratzeko? Soilik independentziarako estrategia baten barruan izan daiteke baliagarria, batzuetan eta taktika moduan, etsaiak antolatutako hauteskundeetan parte hartzea. Ez, ordea, sistematikoki, estrategia propiorik gabe eta hauteskunde horiek Espainia eta Frantziako ustezko «demokrazien» oinarria bailiran.

Ez dugu, ordea, horrela jokatu; itsu-itsuan joan gara, askatasuna lortzeko inola ere mesedegarri izan ez diren eta izango ez diren «gehiengo» edo «garaipen» elektoralen bila. Uste izan dugu jokaleku horretan, etsaiaren legalitatean, independentzia lortzeko indar nahikoa izango dugula noizbait.

Zapaldua dagoen eta erakunde nazional propiorik ez duen herri batek ezin du inoiz legezkotzat, legitimotzat jo etsaiaren legedia. Ez, behintzat, behartuta ez bada.

Oker egindakoa ez errepikatzearen garrantzia azaldu ondoren hausnarketaren lehen atalean, zer egin daitekeen aipatu nahi nuke bigarrenean. Erresistentzia zibilak egingarriak diren gauza txiki asko izan ditzake; kostu sozial eskasekoak eta oso eraginkorrak direnak. Horietako bat litzateke hauteskunde egunean mendira edo hondartzara joatea, abstentzio aktibo handi bat egitea.

Ondo antolatutako abstentzio aktibo batek gure legitimitatea indartuko luke, eta arerioarena ahuldu, neurri berean; gure askatasun nahia elikatzeko eta indartzeko balioko luke. 1978. urtean izan genuen horrelako aukera bat, eta ez genuen erabili, ez genuen tresna eraginkor bihurtu. Denbora aurrera doa eta gure aldeko emaitzak ez ikusteak etsipenera darama herri hau.

Abuztuaren 15ean ospatuko dugun eguna, askatasun eguna, jai nazionala izendatu dugun egun hori erabili nahi nuke gauzak beste modu batean egitea proposatzeko. Lehen aipatu dudan zurrunbiloan etenaldi txiki bat egitea luzatu nahi genuke: hausnartu eta lagun artean hitz egin hemen esandakoari buruz eta, ondoren, buruak, bihotzak, edo biek batera aholkatzen dutena egin. Bat-batean ez bada ere, sor daiteke, agian, norabide desberdineko beste zurrunbilo handi bat.

Bitartean, antola dezagun buruzagitza berri bat, herriaren indarrean sinestuko duena eta egoki erabiliko duena. Erakunde nazional bat sortzeko pausoak eman ditzagun. Sor ditzagun talde kontziente eta eraginkor ugari, koordinatuak, guztiak norabide bakarrean, eta helduko gara, kostata bada ere, independentziara, demokraziara; aurtengo askatasun eguneko leloak dioen moduan, independentzia baita demokraziaren abiapuntua.