Tag Archives: berria

Bakea eta normalizazio politikoa

berria.info, ,

http://paperekoa.berria.info/iritzia/2014-02-11/004/001/bakea_eta_normalizazio_politikoa.htm

2014-02-11

Bakea eta normalizazio politikoa

MIKEL ANTZA ETXEGOIEN

ORREAGAKO KIDEA

Herri baten egoera naturala eta normala askatasunean bizitzea da. Egoera kontrakoa denean, edo herri izateari uko egin dio edo kanpotik inposatutakoa da. Hori beti indarrez, biolentzia erabiliz egiten da; agerikoa batzuetan, eta «demokraziaren» mozorroarekin beste batzuetan. Beti dago biolentzia inposaketa horren atzean: armen bidez konkistatua eta okupatua dagoen herri bati bere independentzia ukatzea biolentzia da beti.

Bakea eta normalizazioa guztien ahoan dago azken urteotan. Espainiaren boterea gurean kudeatzen ari diren alderdi politiko guztiak ari dira kalaka horretan. Baina, zer da bakea eta normalizazio politikoa? Zergatik da beharrezkoa Euskal Herrian, Frantzia eta Espainian horren beharrik ez duten artean?

Bizikidetzan oinarritzen dute guztiok bakea eta normalizazio politikoa; bakea apolitikoa izan behar omen da; ezin omen da proiektu politiko baten zerbitzura egon. Baina gure bakea (independentzia) urratu zuen Espainiaren batasun ukiezina proiektu politiko bat da. Orain, aldiz, bakea ezin omen da urraketa horren kontrako proiektu politiko batean (askatasuna) oinarritu.

Bakea eta normalizazio politikorako lehen baldintza bizitza eta giza eskubideen errespetuan datzala diote batzuek. Baina ni ez naiz herri aske batean bizi; nire bizitza askatasunean bizi nahi dut eta nire herria aske ez den artean ni ez naiz libre sentitzen. Nik ez ditut Espainiak edo Frantziak «banatzen» dituzten giza eskubiderik behar, ez direlako nire (gure) eskubideak; Euskal Herri independente batenak behar ditut. Historiak, logikak, normalizazio politikoak eta demokraziak beste hau diote: ez dago independentziarik gabeko bake eta normalizazio politikorik.

«Demokraziak ez ditu sortzen giza eskubideak; giza eskubideek sortzen dute demokrazia. Demokrazia herriaren botere politikoa da, eta ez dago herriaren botererik oinarrizko giza eskubiderik gabe. Autodeterminazio-eskubidea herri guztiek berez duten giza eskubide oinarrizko bat da. Beraz, askatasun nazionala eta autodeterminazio-eskubidea beti dira demokratikoak».

Lehen baldintza askatasuna da, hortaz. Askatasunean bermatzen ditu gobernu edo Estatu batek bere herritarren bizitza eta giza eskubideak. Hauek Estatu arrotz batek «bermatzen» dituenean, egoera eta bizitza ez dira «normalak», zerbaitek huts egiten du, eta hori konpondu egin behar da: independentziaren alde lan eta borroka egin behar da.

Beste batzuek diote «euskal etxea» guztien artean eraiki behar dela, etxerik nahi ez dutenekin elkarlana bultzatuz. Euskal etxea nahi ez duenak beste etxe bat du: Espainia; ez du zertan eraiki beste bat. Hemen bizi garen guztiok ez dugu etxe berdina nahi. Guk badugu gurea baina okupatua dago; ezinezkoa da «guztion arteko errespetua eta elkartasuna». Gurea guk berreskuratu behar dugu: euskal etxea nahi dugunok. Hori da errespetua eta elkartasuna. Independentzia ezin da adostu Euskal Herria desagerrarazi nahi dutenekin.

Euskadi Irratian «buruzagi» bati egindako elkarrizketa bat entzun nuen; esatariak galdegin zion ea akordioak guztion artean adostu behar izate hori ez ote zen arerioari beto eskubidea aitortzea. Honela erantzun zion: «Abertzaleok Eusko Legebiltzarrean gehiengoaren iritzia inposatzea erraza dugu, baina hori ez litzateke ona izango euskal gizartearentzat». Ihes egin nahi izan zion galderari baina arrazoia zuen esatariak: horri beto eskubidea deitzen zaio.

Zer da ba ona euskal gizartearentzat, menpekotasunean bizitzea? Independentzia ez den beste estatus bat adostea? Independentzia gure herri izaera ukatzen digutenekin adostea ezinezkoa da, zentzugabekeria da.

Herri baten independentzia ez dago gehiengo eta gutxiengoen jokoaren baitan. Gehiengoak eta gutxiengoak fabrikatu edo eraiki egin daitezke eta egiten dira. Konkistatzaileek, herri bat armen bidez garaitu ondoren, lurraldea zatitzen dute, kolonizatu egiten dute eta bere demografia aldatu. Bertako erakundeak suntsitu, eta hegemonikoa den bertako kultura eta hizkuntza baztertu, alboratu, bigarren maila batean jartzen dituzte. Horrek ez du esan nahi, ordea, koloniek herri izateko eskubidea galtzen dutenik, ezta bere hizkuntza eta kultura propioa zein den ahantzi behar dutenik ere.

Beraz, gutxiengoan ere, bere borondatez uko egin ezean, herri batek ez du sekula galtzen independentzian bizitzeko nahia eta beharra, eta gehiengo batek ezin dio inoiz inposatu ukazio hori.

Duela pare bat hilabete joan zitzaigun Labaien jauna; hurrengo egunean entzun nuen Euskadi Irratian berari aurretik egindako elkarrizketa bat. Euskararen egoera eta bere etorkizunari buruz ari ziren. Honela mintzatu zen: «Begira, agian astakeri bat esango dut, baina hizkuntza bat inposatu egin behar da».

Ez Ramon, ez; ez zenuen astakeriarik esan. Munduko herri guztiek inposatzen dute bere hizkuntza beraien lurraldean, naturaltasun osoz, hezkuntza sistema erabiliz. Gu gara salbuespena. Bi hizkuntza ezin dira berdintasunean elkar bizi lurralde berean; beti izango da bat hegemonikoa eta bestea menpekoa. Hegemonikoa bihurtuko da atzean estatu baten indarra duena, inposatzen dena.

Euskal hiztunak gutxiengo bat gara. Uko egin behar al diogu gure hizkuntzari? Batzuen aburuz, independentzia nahi dugunok ere gutxiengoa gara. Hori horrela izanik ere, ezabatu egin behar al da Euskal Herria munduko herrien zerrendan?

Ez; hizkuntza bat inposatu egiten da, eta independentzia ezarri. Estatua berreskuratu behar dugu horretarako. Bide hori, bake eta normalizazio politikoa independentzia dela sinesten dugunok soilik egin behar dugu. Herri honek badu horretarako indarra; askotan erakutsi du.

Independentzia helburu bakartzat duen eta herri-indar hori egoki erabiliko duen beste lidergo politiko bat da behar duguna.

Begirada garbitu bitartean

berria.info,

http://paperekoa.berria.info/iritzia/2014-02-02/004/001/begirada_garbitu_bitartean.htm

2014-02-02

Begirada garbitu bitartean

PAKO ARISTI

IDAZLEA

Bartzelonan izan naiz berriki nire azken liburua aurkezten, eta Zarautzen Munich 1962: Isildu egiadokumental ederra ikusten, eta bietan aurkitu dut neure burua aberasteko aukera paregabea.

Bartzelonan Quim Arrufat CUPeko diputatua izan nuen liburuaren aurkezle, eta esaldi batean laburtu zuen Kataluniako prozesu guztia, ea aldaketarik ikusiko ote dugun itaundu niolarik. «Aldaketa eman da jada», erantzun zidan. Eta hatz erakuslea garunera eramanez: «Hemen hasten da dena. Katalunian deskolonizazio mentala eman da jada. Jendeak ezin du irudikatu atzera bueltarik, ez da posible orain berriro estatutu kamustu baten muga frustratuetan bizitzen hastea».

Antzeko hitzak esaten ditu Eugenio Arzubialdek Municheko itun lotsagarriari eskainitako dokumentalean: «500 urte edo gehiagoko mendekotasunak eragin izugarria izan du gure buruan. Lehenik geure burua askatu behar dugu. Burutik kendu behar ditugu hor dauzkagun kategoriak».

Deskolonizazio mentala, edo euskaldun izateko Espainiak zein Frantziak ezarri dizkiguten paradigma endekatzaile guztiak desikasi, euskaldun aske, beregain eta konplexurik gabeak izaten ikasteko.

Barneko aldaketa bat da, baina kanpoan gauzatu ditzakegun ekintzetan eta harremanetan sekulako aldaketa lekarkeena. Gure herriaz, bere historiaren gainean sekulako zabor pila bota digute gainera; zabor hori garbitzen hasi behar dugu lehendabizi, eta horretan antzematen diet alderdi abertzaleei akatsik larriena. Zabor hori ahotan hartzen dugun bakoitzean, gure analisi eta diagnostikoetarako zaborra erabiltzen dugun aldioro kalte egiten baitiogu herriari, geure buruari, desohore egiten diegu historian zehar ausardiaz argitasun izpiak zabaldu dituzten aurreko guztiei.

Iragan urtarrilaren 24an kexa nahiko tentelak irakurri nituen egunkari honetan bertan, Gipuzkoako Foru Aldundiari Espainiako banderak ohorezko lekuan jartzeko iritsi zaion agindua dela eta. Aldundian sinbolo horretan sinesten dutenek herritarren laurden bat baino ez dutela ordezkatzen, laurden horren ikurra hiru laurdenei indarrez ezartzen duen demokrazian gaudela, demokrazia bitxi hau herritarren borondatearen aurka ezarria dagoela…

Legea inposatzeko ez da hauteskunderik irabazi behar. Hori Espainiako sistema politikoaren baitan dator inplizituki: sistema politiko baten sostengua legeak baitira, eta legeak inposatzeko behar den biolentzia. Eta hauteskundeetan datza bere zilegitasuna. Espainiak eskaintzen dizkigun hauteskundeetan parte hartuz gero zilegitasuna ematen diogu bere sistema politikoari, bere demokraziari, bere legediari, dena pakete berean baitoa. Ezin da bat aukeratu, eta bestea baztertu. Sistema politikoak legeen bitartez gauzatzen du barrutik datozkion erasoen defentsa.

Gure erakundeak ez dira gure erakundeak, Espainiarenak baizik, nahiz eta haien kudeaketa uzten diguten, horrela errazago gobernatuak izan gaitezen. Erakunde horiek gobernatzeko guk Espainiari eskaintzen diogun homologazio guztia darabil Espainiak gu gobernatzeko, menderatu gisa mantentzeko. Hori horrela ez dela esatea jendea engainatzea da. Eta jendeak ez du horrelakorik merezi. Begien aurrean dakuskigun bandera espainol guztiek dute legitimotasun osoa hor egoteko, geuk eman diegu baimena. Desobedientzia da bide bakarra, baina inhabilitazioak dakartza, soldata galtzeak; horra gure protesten muga, gure haserrearen sabaia, gure ausardia sutsuaren marra gaindiezina.

Herri baten lehen ardura da bere kalterako esan diren mezu guztiak desaktibatzea, bere interes propioak aktibatuko dituzten kontatzeko moduak garatzea, «politika» deitzea merezi duen ekimen ororen oinarria. Politika ez da sistema arrotz bateko kudeaketa guneak irabaztea, baizik eta herri hau horrela zergatik dagoen esplikatzea, eta egoera gainditzen lagun dezakeen estrategiak plazaratzea.

Okupazioaren ondorioak belaunaldi bakoitzean berritzen dira, estatuak mekanismo ongi garatuak dauzka belaunaldi bakoitzari aurrekoen beldur eta konplexuak ezartzeko. Baina okupazioari ezagutzarekin egiten zaio aurre, zure herriaren historiaren ezagutzarekin. Ezagutzak kontzientzia pizten du, kontzientziak askatasuna dakar, zure bizitza diseinatzeko aukera ematen dizuna. Gizarte mailan, berriz, indarra da herria zeure interesen arabera antolatzeko askatasuna bermatzen duen plusbalia politiko bakarra.

Manuel Delgado antropologoak dioen bezala: «Menderatzailearen eta menderatuaren harremana hausten da menderatuak bere dominazioaren arrazoiak ulertzeari uzten dionean. Bere esku dago. Kontzientzia hori da menderaturik darraiten herriek ez daukatena». Mezua argia da: kontzientzia hori bereganatzen duen herriak automatikoki uzten baitio menderatua egoteari.

Shantideva budista indiarrak ere antzeko zerbait dio: «Ez dago lurbira osoa estaltzeko adina larru. Baina nire oinetakoen larruaz oinez nabilen oro, lur osoa estal dezaket haiekin. Kanpo-eraginak ezin ditugu kontrolatu, baina zeure gogoa kontrolatzen baduzu, badago beste ezer kontrolatzeko?».

Horixe da geratzen zaigun azken ondarea, azken gotorlekua, inperialismoa bere armada guztiekin ere sar ezin litekeena: gure gogoa, gure adimena, gure ahalmen analitikoa, gure begirada, gure ukazioa bere sarraskiaren aurrean, eta ukazio horrek dakarren jokabide zuzena, egokia.

Soren Kierkegaard filosofoak esan zuenez, gure existentziaren tragediarik handiena da bizitza, hain zuzen, soilik atzera begira uler badaiteke ere, aurrera begira bizi beharrekoa dela. Horregatik, prozesu politiko garaileetan ezinbestekoa da historia ezagutzea, hona nola iritsi garen ulertzeko, eta estrategak edukitzea, aurrera begira gure jokabideak diseinatzeko. Eta alderdi politikoek ez badute horretarako balio, egon bitez erne; herriak, esnatzen denean, suntsitu egingo baititu, ekintza terapeutiko gisan. Oroitu, bestela, 2011ko udal hauteskundeetatik 2012ko EAEko parlamenturakoan etxean geratu ziren 130.000 euskal herritarren abisua.

Ez badakigu nahasmena detektatzen, gure ekintzak nahasmenaren multiplikatzaile soilik baldin badira, hobe dugu ezer egin gabe egotea, begirada argitu bitartean.