Tag Archives: berria

«EAJk eta ETAk ez daukate herriarengan konfiantza nahikorik»

berria.info, ,

http://paperekoa.berria.info/harian/2007-09-20/012/802/lege_info.htm

2007-09-20

JOSEBA ARIZNABARRETA ARRIETA – ORREAGA IRITZI POLITIKORAKO TALDEKO KIDEA

Orreaga taldeko kide Joseba Ariznabarretak eztabaida politikoan beste sarraldi bat egin du; oraingo honetan herria eta boterea aztergai dituen liburuarekin dator jokin sagarzazu

LASARTE

«Askatasunaren haizeak nola hedatzen diren ikusteak eta gu ukitu ere ez gaituela egiten jakiteak sortzen digun mina baino ez da gelditzen». Pueblo y Poder (Herria eta Boterea) Joseba Ariznabarreta Arrieta (Galdakao, 1936) argitaratutako azken liburuko pasarte bat da hori. Atzo aurkeztu zuten liburua, Donostiako Koldo Mitxelena kulturunean. Ariznabarreta Orreaga iritzi politikorako taldeko kidea da. Taldeko gainontzeko lagunek bezala, gaur egun egiten den politika gogor kritikatzen du. «Herri honetan ez da politikarik egiten». Euskal Herriaren askatasunaren eta independentziaren alde lan egitea izan da Ariznabarretaren pasioa. Izan zitekeena egun oraindik egiteke dagoela dio bere burua «abertzale eta demokrata sutsutzat» daukan «nafar» honek.

Herria eta Boterea du izena zure azken liburuak: txanpon bereko, politikaren, bi aldeak al dira horiek?

Herria zer den deskribatzen saiatzen naiz liburu honekin. Egun dugun pentsamoldeari pentsaera mota idealista dela irizten diot. Herria deskribatzeko abstrakzioa erabiltzen dugu eta horrek ez du ezertarako balio. Herria subjektu politikoa izan behar du, eta ez objektu. Herriak ez badauka botere bat edo ez badu esaten ni hemen nago, inork ez du herria denik esango. Hizkuntza bat dugula, edo ‘berezi’ egiten gaituen beste zer edo zer daukagula esango dugu, baina ez badauka indar nahikoa beste herri edo estatuak mehatxatzeko, bere diskurtso guztia alferrikakoa izango da. Gaur ez du inork ukatzen herri batek erabakitzeko eskubidea duenik. Nazioarteko zuzenbidean onartuta dago hori. Baina herri bat izatea ukatzen zaigu. Beraz, hortik hasi beharko ginatekeela uste dut. Besteek herri ikusi behar gaituzte.

Eta Euskal herrian botere hori existitzen al da?

Gaitasun hori galtzen dugun momentuan, gureak egin du. Kalean euskaraz hitz egingo da, gure ezaugarriak izango ditugu… baina ez dira politika mailan hartutako erabakiak izango, moral mailakoak baizik. Estatuari mesedez eskatzeko hau, hori… errespetua. Ematen du EAJren bidea hori dela. Duela gutxi EAJko agintari batek Espainia seduzitu egin behar genuela ezan zuen. Hori da politikaren justu kontrakoa. Politika indar erlazioak dira.

Politika biolentzia dela diozu. Eta liburu hau, hein handi batean, arma bat izan daitekeela. 

Bai, hala da. Beste ideia horiek -elkarrizketa, seduzitu, konbentzitu…- nire herriaren izana kolokan ez balego, barre egiteko hitzak direla esango nuke. Hori ez da politika.

Orduan, zer da politika?

Biolentziak politikaren izugarrizko lotura dauka, esentziala. Politika biolentzia da, eta biolentzia politikoa behar du izan.

Baina herri honetan biolentzia egon badago.

Bai. Baina hori ez da biolentzia politikoa. Politika eraginkorra izan behar du, besteari berak duen boterea zure aurrean makurrarazteko. ETAk erabiltzen duen biolentziak ez dauka gaitasunik bestea makurrarazteko. Ezin du irabazi. Horrek estatuaren erantzuna sortzen du. Alegia, biolentzia gure kontra itzultzen da. Gerra ez dena gerra deitzearen kontra nago.

Zeinen esku dago botere politikoa?

Boterea edo biolentzia herriarengan dago, eta herriarengan bakarrik. EAJk eta ETAk ez daukate herriarengan konfiantza nahikorik. Eta orduan «herriaren ahulezia» erabiltzen dute haien politika burokratikoa edo militarra justifikatzeko. Herririk ez badago -hala diote-, zer egingo dugu? Bestea seduzitu, konbentzitu, mesedez eskatu… edo heroiak sortu. Bai batzuek eta baita besteek ere esaten dute herria ordezkatzen dutela herria eraikitzeko. Uste dute herriak ez duela indarrik, eta hori gezur hutsa da. Arzalluzek berak esan du: primero construir el pueblo y luego la independencia. Kolaborazionismo hutsa da hori. Inperialismoarekin kolaboratzen dute bai batak zein besteak. Euskal Herriak indarra galdu badu, beraiek dira erantzule nagusiak.

Trantsizio garaian EAJk herria saldu zuela esan izan duzu askotan.

Hori Municheko hitzarmen famatuan ikusi genuen. EAJk Espainiako partidudemokratikoekin hitzarmen bat sinatu zuen non esaten zen Franco desagertzerakoan ipiniko zela Estatu guztirako gobernu espainiar probisional bat, eta gero etorriko zirela autonomiak. Guk nahi genuen horren aurretik euskal gobernu probisional bat ezarri. Behetik gorako gobernu bat… Hortik abiatu behar ginen, baina herria saldu zuten.

Zeintzuk dira, baina, herriaren armak?

Herria bera. Herria ez da abstrakzio bat. Herria biolentzia erabiltzen du bere nahiak lortzeko: manifestazioak, grebak… Herria martxan jartzen denean, denek diote beldurra. Horregatik, herria engainatzen eta kontentatzen ibiltzen dira denak.

Herria kontzeptu zaharkitua dirudi. Orain nahiago izaten da hiritartasuna erabiltzea.

Espainiako Konstituzioak argi esaten du: el pueblo español. Herriak mila modutan defini daitezke, eta mota guztietakoak egon daitezke, eta ez bakarrik ikuspuntu etnikotik. Baina herri hori aske ez bada, ez dago hiritartasunik. Herri baten askatasunik -autodeterminaziorik- gabe ez dago hiritar eskubiderik. Hiritartasuna kontzeptu abstraktua da, beraz. Zu eta ni ez gara gu. Gu hori dagoenean gara hiritarrak. Gu hori aske denean hasten dira hiritartasunari dagozkion eskubideak.

Zu nafarra zarela esaten duzu.

Beti egon naiz nafar estatua defendatzen, hasieran ezagutzen ez banuen ere. Euskal Herriko biolentzia kontrolatzen duen euskal gobernu baten aldekoa izan naiz beti. Gainera, estatu federal moduan ulertu dut nik betidanik nafar estatua. Euskal Herrian nortasun ezberdinak zeuden, baina behetik gora antolatu ziren hauek, arerioari aurka egiteko. Haien buruak mehatxatuta ikusirik, estatua eraiki zuten, behetik gora. Dena den, Nafar estatua defendatzeak ez narama estatu horrek izan zituen agintariak defendatzera. Herriak parte hartu zuela defendatzen dut, eta neurri horretan bat egiten dut. Estatu berezia izan da nafarra, zeren estatu nafarrean beti egon da herriaren eragina, botereari kontra egin diona.

Estatua, nahiz eta euskal estatua izan, biolentzia erabiliko du beti bere herritarrengan, ezta?

Estatu bat dagoenean gobernua beharrezkoa bihurtzen da. Baina gobernua beti herriaren kontra dago, interes propioak ditu. Beraz, gobernuaren eta herriaren artean biolentzia egongo da beti. Oreka dagoen bitartean, estatu hori demokratikoa izango da. Oreka hori galtzen denean, estatu totalitarioa bihurtzen da. Herriak biolentzia politikoa erabili behar du gobernua kontrolatzeko. Horri barne biolentzia deitzen diot nik. Kanpo biolentzia, aldiz, estatuen artekoa izango da. Estatuen arteko egoera beti da gerra egoera: anarkikoa.

Espainia eta Frantzia estatu totalitarioak direla irakur daiteke zure hitzetan.

Hala da. Bere kontra gogor egiten ez badiogu, ez dugu totalitarismo horrekin amaitu. Biolentzia politikoa erabili behar du herriak.

Azpitituluan diozu arrazoia eraikitzeko ahalegina dela liburu hau.

Apaizen, maisu, politikari, egunkarien… menpe egon gara hainbat mendetan, diskurtso zapaltzaileen menpe, goitik behera eraikitako estatuen menpe. Arrazoia eraikitzea beharrezkoa da. Diskurtso propioa eraiki behar dugu euskaldunok, eta horretarako oinarriak baditugu. Politika eginaz irabazteko aukera dugu. Duela 40 urte herria prest zegoen, oraindik prest dagoela uste dut.

‘Un autre son de cloche’

berria.info,

http://paperekoa.berria.info/iritzia/2013-10-19/004/001/un_autre_son_de_cloche.htm

2013-10-19

‘Un autre son de cloche’

LARRAITZ ARIZNABARRETA

MONDRAGON UNIBERTSITATEKO IRAKASLEA

Euskaldunok ez dugu kolonizazioa ozen eta zorrotz salatu zuten Franz Fanon edo Albert Memmi moduko pentsalari aitorturik izan —nahiz izan, baden—. Hala, zorionez, Larresoro izengoitia baliatuz, Txillardegik itzuli zigun frantsesetik Jean Paul Sartreren hitzaurrea duen Memmiren saiakerarik ospetsuenetakoa: Portrait du Colonisé (1957). Euskal intelektuala ez omen zen ausartu frantseseko «portrait» hura «erretratu» moduan itzultzera liburuko portadan —zergatik ulertu dezake edozein irakurle prestuk— eta Kolonizatuaren ezagugarria (Jakin, 1974) lez heldu zen gure liburu-dendetako apaletara lehen frankismoa bukatzear, giroa gori-gori, zegoen urte haietan.

Alvarez Enparantza beraren hitzetan Un autre son de cloche erakusteko asmoz itzuli zuen Memmiren liburua idazleak. Modan ez zegoen —eta euskal intelektualak garrantzitsutzat zeukan— begirada baten ezagutarazteko. Diskrezioak ez dit utziko errebelatzen zein gizon eta emakume nazioneren etxeetako liburutegitan ikusi ahal izan dudan Memmiren liburua euskaraz. Asko dira, zinez. Niri beste ordu gogoangarri eta mamitsu erregalatuko ote zizkion liburuxkak —eta Txillardegiren etorriak— haietako bakoitzari.

Txillardegik Memmi bisitatzeko beta izan zuen haren Monparnasseko ganbaran, eta, enkontru hartan, entzun omen zion pentsalari tunisiarrari Marxen pentsamendu dialektikoari oharkabean pasatzen zitzaizkiola nazio menperatuen minak. Euskal Herriaz (ere) mintzo izango ziren Memmi eta Txillardegi, jakina. Intelektual tunisiarrari jarraiki: «Eginak eta asmoak ez dira txit desberdinak kolonikuntzaren gizaroan», eta bakoitzak bere pentzeari ematen dio ur. Bakoitzak berea gotti.

Memmiren esanetan, kolonizatuak ez ditu ahul gisa baizik ezagutzen bere herria, hizkuntza eta kultura. Ahultzat dauka bere burua. Eta ahula beti izan ohi da errudun indartsuen begietara; izan ere, onak eta txarrak barik, galtzaileak eta irabazleak bereizten dituelako historiak. Horregatik, iraingarria egiten zaigu batzuoi gure hizkuntza, herri kultura eta identitatearen defentsazko jarrerak gure artean bizi diren hainbati, bitxi baino gehiago, hain txiki, ezkutuko eta ulertezin gertatzearen errua gure fanatismo hertsiari egotzi nahia. Izan ere, kolonizatzaileen ebanjelioak eta infraestrategiek eragindako pentsamendu atomizatuak —eta zinismoak— lausotu ez duen herritar orok ezagutzen baititu mozorro guztien pean ageri diren nazionalismo etnozidaren eta abertzaletasun askatzailearen arteko desberdintasunak. Odoluste etengabe eta bide katramilatsuen ondoren, gure menpekotasuna larriki errotu denaren zantzuak baino ez ditugun garaiotan, halako ebidentziarik azpimarratu beharra! Baina, ahul askok premiaz ikasi du —galtzailearen mahaiaren isiltasunean ikasi ere— boteretsuak hobetsi zaitzan haren akatsak ederrestea zenbateraino den probetxugarri. Mendeetan ahul izateak, herritarrek jasandako oldarrak eta menperatzaileen mistika bortxaz irentsi beharrak apenas dakarren beste lezio oinarrizkoagorik.

Euskal palimpsesto kolonialean ere —herrigintzan kultur nahikotasuna bermatu nahian eragile askoren lana salbuespen ohoragarri— anbiguetate kalkulatuek berridatzi dute azken urteetako kultur kanona. Kulturaren eta letra larriz idazten den politikaren arteko lotura hain zirin, hain lauso, hain zuri izan da, ezen apenas ageri den parajeotan gure burua ezagutu eta auto-estimua berreraikitzeko euskal abertzaletasunaren kapital sinbolikoak elikagai beharko lukeen kultur praxi sinkretikorik. Gure mimetismoetan ere kasik ez da ezer binkulantea denik, zer gerta ere. Erdikoitasunak, hantustezko pentsamendu fragmentatu inkrementalistek eta, ahaztu gabe, hain gure diren sasi-heterodoxiek, errentak eman dizkie askori, gizarte ehuna ahuldu eta herri oso baten esentzialismo estrategikoa denon begi bistan birrintzen zen bitartean. Kulturaren penintsula inguratzen duten urak handi dire itsasoan murgildu nahi dutenentzat, eta pentsamendu librea zinez esker txarreko. Min handia eta trapu gutxi ordainetan.

Gure koloniako arketipo trapu-jalearen delegazionismoaz, inmunizazioaz, atomizazioaz, ahuleziaz eta prosodia arloteez gogaituta, herri serio bat dugu amets askok. Malenkoniaren morfinari uko egingo dion herri bat. Etengabe zero meridianoan birkokatzen ez den nazio eta kultura bat. Bere historiaren kargu egingo den jendarte bat, alegia. Bitartean, metropoliari so bizi diren protektoratuko administratzaile eta prefeta —autrigoi, karistio zein bardulo— autonómico foral frantximenta probintzianoen kalaka gorgarri etengabean errezelagarriena hauxe iruditzen zaigu: herri osoak bere burua aurkitzeko bidea hasteko urratsak eman ordez —eta emantzipazio bide berean norberaren akatsen azterketa gupidagabea egin beharrean—, beste herrikide buruz-askeen pentsamenduan, eta kolonizatuaren benetako erretratua errebelatzeko saiakeretan, hainbesteko ameskeria ustelak eta hain bide erratuak begiztatzea. Haiek ziniko eta maliziatsu, besteak uste halatsu.

Baina alferrik da zumarrari garirik eskatzea. Lagun argiak hitz aspertuan oraintsu esan zidan bezala: alderdien gotorlekuetatik aspaldi utzi zioten emantzipazio bidean beharrezkoa den herri osoa ikusteari. Hainbeste mendetako gure morrontzak baditu mila tankera, herritar menperatuen arteko kolonia kategoria hainbatek ezezagunaren aurrean beregain hartzen dituzten kohertzio molde oldarrak adibide argi. Eta, horratio, Memmik gogora dakarrenez: «Zergatik (zergatik arraio!) kezkatuko litzateke menperatzailea menperatua bera kezkaturik eta kexu agertzen ez bada?».